Nga Valon Kurtishi
 
Pasqyra historike
Konferenca e paqes e mbajtur në kryeqytetin anglez Londër në periudhën dhjetor 1912 - maj 1913, e shkatërroi shtetin e sapolindur shqiptar duke i shkëputur përdhunshëm pjesët më vitale të tij. Shteti etnik shqiptar i krijuar si rezultat i kryengritjeve të mëdha kombëtare antisomane të viteve 1909-1912 u godit fuqishëm nga aleanca e katër fuqive ballkanike që e sulmuan bashkërisht: Sërbisë, Greqisë, Bullgarisë dhe Malit të Zi. Një krahasim i shpejtë i hartës së perandorisë otomane para largimit të saj definitiv nga territori ballkanik tregon qartë se lufta ballkanike nuk ka qenë luftë kundër Turqisë por një agresion i pastër ndaj territoreve shqiptare që ky shtet aziatik ishte duke i lëshuar gradualisht nga thundra e tij. E thamë më lartë se kryengritjet shqiptare e kishin realizuar tashmë në praktikë atë që pritej të firmosej në tryezën e bisedimeve: pavarësinë kombëtare. Shteti turk i asaj kohe i dërmuar nga kryengritja shqiptare dhe ajo arabe si dhe nga kontradiktat me minoritetet armene dhe kurde ishte para dorëzimit. Nevojitej edhe një goditje e fuqishme shqiptare që të rënohej përfundimisht dhe të kthehej në stepat e Anadollit andej nga erdhi pesë shekuj më parë.
Të tmerruar nga mundësia e një shteti të madh shqiptar i cili do të përfshinte në kufijtë  e tij politikë shtrirjen natyrale të kombit shqiptar, sllavogrekët u bashkuan si kurrë më parë me anë të një numri të aleancave bilaterale dhe multilaterale për të parandaluar faktorizimin e shqiptarëve në Ballkan.