Cfarë ndodh a cfarë ka përtej kësaj prone, ata nuk duan t’ia dijnë. Qëllimi i tyre është pushteti i plotë mbi një territor të rrethuar me mure e gardhe nga ku askush nuk lejohet të dalë. Sa më i vogël cifligu e numri i bujkrobërve brenda tij, aq më i gjatë e më i efektshëm kontrolli, por jo administrimi.

Për shqiptarët në Ballkan është thënë se ndjehen të tkurrur e të vegjël, se ata sot janë jobashkë, të pakët në numër e të ndarë në 4 shtete. Shpesh për këtë faji u hidhet të huajve. Dhe ky arsyetim ndoshta vlen vetëm kur shihet se udhëheqësit e marrin përsipër këtë detyrë për t'i shërbyer popullit, jo vetes.

Që në fillim të shekullit XX, ndërsa vendet fqinje i shtrinin pretendimet e tyre shumë larg kryeqyteteve të veta; mjaft prej udhëheqësve shqiptare të lëvizjes për pavaresi ishin gati të negocionin gjithcka përvec Vlorës, Tiranës, Durresit e Shkodrës, ku ata kishin pronat e tyre.

Kur rasti e solli gjatë luftës së dytë botërore, që Shqipëria, Kosova e Camëria të bëheshin bashkë, njerezit e kishin mendjen tek lufta vëllavrasëse dhe pak mendonin për integrim trojesh. Pas luftës, për hir të internacionalizmit, ata hoqën dorë, sic ishte rasti i pranimit heshturazi i zbrazjes së Camërisë apo rasti i Kosovës, kur komunistët e Shqipërisë nuk donin t’u rikujtonin jugosllavëve të zbatonin marrëveshjen e arritur gjatë luftës.

Kjo mund të ketë qenë rezultat jo vetëm i një qendrimi gjunjëzues a idealist i komunistëve shqiptarë, por edhe pasqyrim i mendësisë së feudalëve të rinj. Sepse sic e treguan zhvillimet e mëpasme, komunistët donin një vend plotësisht të mbyllur me një numër sa më të vogël njerëzish; sa më i vogël e i mbyllur cifligu, aq më i sigurt e nën kontroll.

Kjo ndodhi gjatë viteve 1944 – 1990, kur Shqipëria u udhëhoq nga njerëz dritëshkurtër. Kushdo që i ka përjetuar ato vite, si brenda e jashtë Shqipërisë, sot nuk ka si të mos pyesë jo vetëm - sa ndryshe do të kishte qënë historia, por edhe sa fatkeqësi do të ishin shmangur, sikur…..?